Kokosolie…is het nu wel of niet gezond??? De wetenschap en deskundigen aan het woord

Kokosolie…..

Iedereen heeft er tegenwoordig wel wat over te vertellen, zo lijkt het. En alle verhalen vertellen weer wat anders. Zowel consumenten als de wetenschap lijkt het spoor een beetje bijster. Kokosolie is wellicht afgelopen twee/drie jaren het meest besproken onderwerp in de wereld van gezonde voeding. De artikelen op internet zijn niet te tellen. En het lijkt steeds meer dat zich twee kampen vormen: het kamp van tegenstanders, en het kamp van voorstanders.
Ik doe zo’n twee jaren zelf-onderzoek naar kokosolie. Daarin wil ik vooral de wantoestanden achter de productie blootleggen. Op dat gebied valt er nog een hoop te ontdekken vrees ik.
Ook op gebied van voedingswaarden en gezonde ( of ongezonde) effecten wordt ontzettend veel gediscussieerd.
Kokosolie is, in ZUIVERE VORM, een gezonde olie. Er worden veel gezonde effecten toegeschreven aan kokosolie en alhoewel velen niet wetenschappelijk zijn bewezen, blijft kokosolie ontzettend populair. In mijn vele artikelen over kokosolie, kun je lezen dat de gezonde claims zeer genuanceerd kunnen liggen. Zo gelden de meeste gezonde eigenschappen van kokosolie alleen voor ZUIVERE varianten. Helaas zijn deze zuivere varianten nauwelijks verkrijgbaar. Kokosolie is een hype. En zoals met hypes , worden massale producties vooral gedaan uit winstoogmerk. Zuivere kokosoliën vind je eigenlijk nooit in een supermarkt terug, maar zijn vaak exclusief bij een fabrikant zelf verkrijgbaar, via een eigen website bijvoorbeeld. Een uitzondering op de regel is ROYAL GREEN. Deze fabrikant levert op grotere schaal, omdat er meer plantages aanwezig zijn, waardoor meer productie mogelijk is. Royal Green is 100% zuiver, biologisch gecertificeerd en 100% traceerbaar. Maar voor de rest zijn echte, zuivere varianten vreselijk lastig verkrijgbaar en bovendien beperkt, omdat het gaat om zeer kleine plantages, die niet veel kunnen produceren.

KOKOSOLIE EN AFVALLEN

Een van de vele claims die worden gezet bij kokosolie, is dat het kan helpen om gewicht te verliezen. Dit zou komen door de zogenoemde ketellengtes van de vetzuren in kokosolie. Deze zijn relatief kort waardoor het lichaam er anders mee omgaat. Ze krijgen bijvoorbeeld voorrang bij de vetverbranding en worden minder snel opgeslagen. Deze kortere vetzuren noemen we ook wel “ medium chain triglyceriden” ( MCT) of MKV ( middellange keten vetzuren)
De vraag is: leidt het daadwerkelijk tot gewichtsverlies?
Als we een rondje gaan googlen, komen we al snel bij vele hits terecht die allemaal in geuren en kleuren vertellen hoe slankmakend en “100% bikiniproof” kokosolie is. Het is echter opvallend te noemen, dat hier nauwelijks echt onderzoek naar is gedaan. In één studie werden 40 Braziliaanse vrouwen tussen de 20-40 jaar oud in twee groepen verdeeld. Beide groepen werden geïnstrueerd om 12 weken lang meer groente en fruit te eten , meer water te drinken, minder suikers en dierlijke vetten te eten, en om meer te gaan bewegen. Eén groep kreeg iedere dag 30 ml sojaolie om het voedsel mee te bereiden, de andere groep kreeg 30 ml kokosolie.  Na de 12 weken waren beide groepen evenveel afgevallen ( -1 kg) Het gebruik van kokosolie leidde dus niet tot meer gewichtsafname. Dit was zeer eenvoudig te verklaren: de calorie-inname waren in beide groepen met 10% verminderd. Het verhaal dat kokosolie helpt bij afvallen kwam tot leven doordat de middelomtrek ook werd gemeten. Bij de groep die kokosolie kreeg nam de middelomtrek af met 1,4 cm, terwijl  bij de groep die sojaolie kreeg de middelomtrek nagenoeg gelijk bleef en zelfs iets toenam. De auteurs concluderen hieruit dat de kokosolie mogelijk het verlies van buikvet kan stimuleren. Toch zijn er opmerkingen. Het verschil bestaat namelijk doordat de middelomtrek in de groep die sojaolie kreeg niet afnam en zelfs 0,6 cm toenam wat eigenlijk niet significant is te noemen. Dit is ongewoon bij gewichtsverlies en meer lichaamsbeweging Wanneer de middelomtrek in de groep die sojaolie kreeg ook was afgenomen, zou het verschil kleiner, of er helemaal niet meer zijn. Meer studies naar het effect van kokosolie op het lichaamsgewicht en de middelomtrek zijn dan ook nodig om er iets zinnigs over te kunnen zeggen.

AFSLANKEN MET KOKOSOLIE????

Er wordt vooral gezinspeeld op de vetzuren in kokosolie. Hoe zit dat precies? In onze voeding hebben de meeste vetzuren een ketenlengte van 14 koolstofatomen of langer. In olijfolie hebben de meeste vetzuren bijvoorbeeld een ketenlengte van 18 koolstofatomen (oliezuur). Dit zijn ‘long chain triglyceriden’ (LCT’s). In kokosolie bestaat de helft van het vet uit laurinezuur dat een ketenlengte heeft van 12 koolstofatomen. Vetzuren met een ketenlengte van 8-12 koolstofatomen staan bekend als ‘medium chain triglyceriden’ (MCT’s)  Het idee dat MCT’s gunstig zijn voor het lichaamsgewicht vergeleken met LCT’s komt niet uit de lucht vallen. MCT’s zijn namelijk anders dan LCT’s en zouden dus ook andere eigenschappen kunnen hebben in het lichaam. Koolhydraten verschillen onderling immers ook in hun glycemische index [4]. Belangrijk om te beseffen is dat de effecten van MCT’s niet één op één te vertalen zijn naar kokosolie! De aanwezigheid van MCT’s wordt echter vaak als verklaring gegeven waardoor het aandacht vraagt.

Er zijn inderdaad verschillen tussen MCT’s en LCT’s. MCT’s kunnen direct in het bloed worden opgenomen en naar de lever worden vervoerd. Dat geldt met name voor MCT’s met een lengte van 8-10 koolstofatomen. Vanuit de lever kunnen deze vetzuren naar andere organen worden gestuurd, bijvoorbeeld naar de spieren om als brandstof te dienen. LCT’s zijn te lang om direct in het bloed te kunnen worden opgenomen. Deze komen na enkele aanpassingen te hebben ondergaan in de darmcel eerst in de lymfevloeistof terecht. Dit verschil wordt vaak aangevoerd om mee te onderbouwen dat kokosolie niet wordt opgeslagen als vetmassa.

Het bovenstaande moet echter wel in de juiste context geplaatst worden (lees energiebalans). Wanneer MCT’s sneller worden opgenomen en voorrang krijgen om als brandstof te dienen, worden andere vetzuren of koolhydraten (lees calorieën) in de wachtrij gezet. Uiteindelijk zullen dus evenveel caloriëen worden verbrand (en eventueel opgeslagen) als bij ieder ander soort vet/olie, waardoor de energiebalans niet wordt beïnvloed. Het is te vergelijken met een wachtrij voor een attractie waarbij kinderen ongemerkt door de menigte heenkruipen en daardoor eerder aan de beurt zijn. De kinderen zullen blij zijn, maar zowel het aantal personen in de wachtrij als de lengte ervan veranderen er niet door.

De directe opname van MCT’s in het bloed beïnvloedt dus niet de energiebalans. Er worden wel andere effecten aan kokoslie toegeschreven die gunstig zijn voor het lichaamsgewicht:

  • Een betere verzadiging.
  • Een hoger energieverbruik.
  • Een gunstigere lichaamssamenstelling.
 

In 2012 is er een overzichtsartikel gepubliceerd waarin gekeken is naar het effect van MCT’s op verzadiging, lichaamssamenstelling en energieverbruik . Daaruit komen inderdaad aanwijzingen dat MCT’s gunstige effecten hebben, hoewel de resultaten niet eenduidig zijn en een analyse van alle studies samen (meta-analyse) ontbreekt:

  • 14% (één van de zeven studies) vond een gunstig effect op verzadiging.
  • 67% (vier van de zes studies) vond een gunstig effect op energieverbruik.
  • 75% (vier van de zes studies) vond een gunstig effect op lichaamssamenstelling.

Het gunstige effect op het energieverbruikt lijkt overigens maar tijdelijk te zijn. Na twee weken wordt dit effect namelijk niet meer gevonden. De belangrijkste uitkomstmaat is uiteindelijk de lichaamssamenstelling. In 2015 zijn er twee overzichtsartikelen verschenen waarin alle relevante studies zijn samengevoegd en geanalyseerd (meta-analyse)]. Alleen gerandomiseerde studies kwamen hiervoor in aanmerking. De criteria om in aanmerking te komen voor verschilden op een paar punten (waaronder de hoeveelheid en het soort MCT’s) waardoor het ene overzichtsartikel uit elf studies bestaat en het andere uit dertien. De resultaten van beide overzichtsartikelen laten vergelijkbare resultaten zien. Het vervangen van LCT’s door MCT’s leidt tot een bescheiden gewichtsverlies van 0,5 tot 0,7 kg in gemiddeld 10 weken. Tevens namen de middelomtrek en het vetpercentage af. Deze resultaten laten dus zien dat MCT’s gunstiger zijn voor gewichtsverlies dan LCT’ Hoe betrouwbaar zijn de resultaten eigenlijk en zijn deze te vertalen naar het gebruik van kokosolie? Dat is afhankelijk van de kwaliteit van de individuele studies die in de overzichtsartikelen zijn opgenomen. De auteurs van beide overzichtsartikelen schrijven om terughoudend te zijn met de gevonden resultaten omdat de kwaliteit van de studies te wensen overlaat. Daar valt ook weer erg veel over te zeggen…….

Er zijn opmerkingen bij de studies:
  • Bij meer dan 60% van de individuele studies was het gewichtsverlies niet statistisch significant. Deze resultaten kunnen dus op toeval berusten.
  • Er zijn aanwijzingen dat studies die geen gewichtsverlies laten zien minder vaak worden gepubliceerd dan studies met wel gewichtsverlies laten zien (publicatiebias). Dat kan de uitkomsten van de overzichtsartikelen hebben vertekend in het voordeel van MCT’s.
  • De kwaliteit van de individuele studies laat te wensen over.
  • In één overzichtsartikel kwamen alleen MCT’s is aanmerking met een ketenlengte van 8-10 koolstofatomen [8]. Het voornaamste vetzuur in kokosolie is echter laurinezuur met een ketenlengte van 12 koolstofatomen. Ongeveer 10% van de vetzuren in kokosolie heeft een ketenlengte van 8-10 koolstofatomen (caprylzuur en caprinezuur) [10]. In het andere overzichtsartikel werd de ketenlengte van de MCT’s niet vermeld, maar het merendeel had een lengte van 8-10 koolstofatomen.

ConclusieEr is op dit moment onvoldoende bewijs om te stellen dat kokoslie beter is voor gewichtsverlies dan andere vetten en oliën. Studies laten weliswaar zien dat het vervangen van LCT’s door MCT’s tot gewichtsverlies leidt, maar de kwaliteit van veel studies laat te wensen over. Bovendien zijn deze resultaten niet zomaar één op één te vertalen naar het product kokosolie zoals het in de keuken wordt gebruikt. Gebruik daarom geen kokosolie om gewicht te verliezen.

( Met dank aan: Rob van Berkel)

 IMG_3905

VERTROUWEN OP DE WETENSCHAP?????

Bovenstaand vertelt, dat de wetenschap ZELF ook niet erg overtuigd is van de onderzoeksresultaten. . Op dit moment vinden er continu onderzoeken plaats. Tot nu toe ( 2018) valt er niet zo heel erg veel te zeggen of de wetenschap betrouwbare, onderbouwde onderzoeken heeft verricht die bewezen kunnen worden verklaard.
Daarnaast kan er een zeer groot vraagteken gezet worden bij de SOORTEN kokosoliën die worden onderzocht. Dit zal, veronderstel ik, gaan om de afval-varianten die we in de winkels kunnen kopen. Dit noem ik “ dode olie”. Ook ben ik erg benieuwd of er wordt gewerkt met koud geperste varianten, of geraffineerde. Dit kan namelijk zeer grote verschillen geven in de uitkomsten.
Vorig jaar zomer werden we plots opgeschrikt door een onderzoek van de Amerikaanse Hartstichting. ( American Heart Association ) waarin werd verteld dat kokosolie net zo ongezond ( ?) is als roomboter. Dit werd flink opgepikt door de media en we konden nogal zorgwekkende berichten lezen. De AHA zou waarschuwen voor het gebruik van kokosolie en ook het Voedingscentrum waarschuwt om geen tot zeer weinig kokosolie te consumeren, omdat het niet in hun schijf van vijf voorkomt.
In het originele onderzoek staat om te beginnen nergens, dat kokosolie nét zo ongezond zou zijn als roomboter. In het rapport kunnen we WEL lezen, dat dat kokosolie het LDL-cholesterol juist veel minder laat stijgen dan roomboter. In dit onderzoek staat tevens dat dat er helemaal geen directe onderzoeken zijn gedaan naar de gevaren van kokosolie en cardiovasculaire ziekten. Anders gezegd: de media heeft dit bericht ontzettend opgeklopt, waardoor het een eigen leven is gaan leiden en heeft gezorgd voor erg veel onrust.

Ik was benieuwd hoe mijn collega’s dachten over de verhalen over kokosolie. Ik vroeg Juglen Zwaan. orthomoleculair therapeut over zijn visie op kokosolie.  Hij heeft er vorig jaar een artikel over geschreven waarin hij vertelt dat dit onderzoek van de AHA onvolledig is en dat er meer dan voldoende studies zijn waarin positieve effecten zijn vastgesteld.  Hij haalt in zijn artikel een vrij recent wetenschappelijk rapport aan, dat kritisch naar kokosolie heeft gekeken. Dit rapport wees uit dat er inderdaad een stijging van zowel LDL als HDL cholesterol na consumptie van kokosolie. De onderzoekers vertellen dat kokosolie door de stabiele verzadigde vetzuren geschikt is om éénmalig te verhitten. Kokosolie heeft een laag rookpunt. Bij herhaaldelijk verhitten kan het mogelijk toxische stoffen vrijgeven. Het rapport vertel ook, dat als de consument GELOOFT dat verzadigd vet slecht is, kokosolie ook niet gezond is. Maar, zo concluderen de onderzoekers, er zijn helemaal geen goede studies naar de relatie tussen kokosolie en cardiovasculaire ziekten Anders gezegd: de wetenschap lijkt het ook niet zo zeker te weten. Zowel positieve, als negatieve studies geven geen echt duidelijk onderbouwd beeld, en blijft het tot de dag van vandaag gissen, en speculeren op basis van aannames.

Juglen Zwaan:”  Mijn persoonlijke visie is dat een beetje kokosolie prima is, maar niet te veel (sommigen lepelen emmers in de week leeg). Veel is niet (nog) duidelijk, dus daarom beter safe than sorry. Ik wissel het bijvoorbeeld af met olijfolie.” 

 

Levensmiddelen technoloog Ralph Moorman zegt er het volgende over: 

“ Als je naar de gezonde stoffen kijkt in kokosvet, dan kom je uit bij bijvoorbeeld laurinezuur en caprylzuur. Daar worden ontstekingsremmende ( en antibacteriële) eigenschappen aan toegelicht en er zijn best wat praktijkervaringen op dit vlak. De wetenschap laat echter geen sterk verband zien. Wil dit dan zeggen, dat het niet waar is?  “ Nee, het is ook immers niet bewezen dat het NIET waar is..”zegt Moorman.  Wat ik wel zelf durf te beweren vanuit mijn gezonde verstand en ervaring is, dat het effect op laaggradige ontstekingen sowieso minder zal zijn dan de invloed van een totale leeftstijlverbetering, waarbij je afvalt, stress verlaagt, verstandig traint, minimaal bewerkt voedsel eet en de bloedsuiker niet te ver laat oplopen. Daarnaast wordt kokosvet gepromoot als hittestabiel bak en braadmiddel waar geen vrije radicalen en toxische stoffen bij vrijkomen. Over de kwestie verzadigd vet zegt Moorman: “ Deze redenering is mijn inziens lachwekkend slecht en deze zie ik voortdurend terugkomen bij diëtisten , artsen, en autoriteiten. Ja…een verhoogd cholesterol in het bloed kan een teken zijn dat er sprake is van laaggradige ontstekingen in het lichaam, maar dat los je niet op door minder verzadigd vet te eten Verzadigd vet kan de LDL cholesterol een klein beetje verhogen maar dat wil niet automatisch zeggen dat het een negatieve invloed heeft op onderliggende oorzaken van hart en vaatziekten. Zijn visie : “ Kokosolie is zeker geen wondermiddel, maar een prima hittestabiele vetsoort die je lekker kunt afwisselen met andere vetsoorten als olijfolie in een gezond eet en leefpatroon”

Ook onderzoeksdiëtist Rob van Berkel heb ik een paar kritische vragen gesteld. Rob schrijft regelmatig over kokosolie en verzorgt vele artikelen.

Wat is jouw visie over de mogelijk cholesterol verhogende effecten van kokosolie?

De meeste studies laten zien dat kokosolie het totaal-, LDL- en HDL-cholesterol verhoogt vergeleken met onverzadigde vetten [1]. De kwaliteit van de studies laat echter vaak te wensen over. Wanneer we het vet in kokosolie ontleden, dan bestaat bijna de helft uit laurinezuur. Vergeleken met koolhydraten is dat een vetzuur dat zowel het LDL- als het HDL-cholesterol het sterkst laat stijgen [1]. Wat dat precies betekent is niet goed te voorspellen. Een hoog LDL-cholesterol wordt als ongunstig gezien, terwijl een hoog HDL-cholesterol juist als gunstig wordt gezien. Een hoog LDL-cholesterol wordt echter als een betere voorspeller van hart- en vaatziekten gezien dan het HDL-cholesterol [2]. Kokosolie lijkt het LDL-cholesterol wel minder te laten stijgen dan boter. Er zijn geen studies waarin gekeken is naar het effect van kokosolie op harde uitkomstmaten zoals hart- en vaatziekten. We moeten dat dus inschatten op basis van het effect op het cholesterolprofiel en dat gaat gepaard met onzekerheden.

Vind jij het een “ slecht” of “ gezond” vet?

Dat is afhankelijk van de hoeveelheid die gebruikt wordt en het totale voedingspatroon. Variëren in vetsoort lijkt mij het beste. Daar mag best kokosolie of boter tussen zitten. Wanneer het echter teveel ten koste gaat van bijvoorbeeld olijfolie lijkt mij dat niet verstandig.

Een voordeel van verzadigde vetten is dat ze beter bestand zijn tegen verhitting. De mate van bewerking speelt echter ook een rol. Het rookpunt van vetten/oliën is namelijk lager wanneer ze ongeraffineerd zijn [3]. Dat geldt ook voor kokosolie. Wanneer een vet boven het rookpunt verhit wordt, gaat het walmen en ontstaan er ongewenste stofjes. Ongeraffineerde kokosolie is daardoor minder geschikt om mee te bakken dan geraffineerde kokosolie, koolzaad- of olijfolie.

Wat vind jij van de informatie die het Voedingscentrum geeft over kokosolie?

De informatie die het Voedingscentrum geeft over kokosolie vind ik solide. Hoewel kokosolie vaak als gezond wordt betiteld, weten we daar eigenlijk niet zo veel van. Er is niet veel goed onderzoek naar gedaan en dan past enige terughoudendheid bij het maken van claims. We moeten het voornamelijk doen met het effect van kokosolie op het cholesterolprofiel vergeleken met andere vetten/oliën.

Er zijn diverse studies verricht, deze geven allen onvoldoende bewijs dat kokosolie bijvoorbeeld desinfecterend zou werken, of dat het ons immuunsysteem ondersteunt. In mijn opinie gebeuren deze studies met “ afval” kokosolie-soorten, waar inderdaad alles uit is gehaald. Ik trek sterk in twijfel, dat er ooit studies zijn of worden verricht op zuivere kokosolie, waar nog wel veel aanwezig is. Hoe zie jij dit? Denk jij, dat de studies die worden verricht op kokosolie een onjuist beeld geven?

Dat durf ik niet te zeggen. Dat zou dan een keer onderzocht moeten worden met analysecijfers van wat het verschil in samenstelling precies is.

Voor de uitwendige antibacteriële eigenschappen van kokosolie is wel een mogelijke verklaring aanwezig, maar sterke bewijzen daarvoor ontbreken. Het lijkt namelijk dat met name het laurinezuur in kokosolie verantwoordelijk is voor de antibacteriële eigenschappen. Kokosolie is echter niet hetzelfde als laurinezuur. Enkele in vitro-studies laten zien dat laurinezuur en gehydroliseerde kokosolie wel antibacteriële eigenschappen heeft, maar virgin kokosolie niet [4-7]. Bovendien is de antibacteriële werking afhankelijk van de bacteriestam.

Op internet wordt er erg veel voor en tegen gesproken over de gezonde eigenschappen van kokosolie. Het voedingscentrum houdt zich vast aan de wetenschap. Maar ook de wetenschap lijkt elkaar tegen te spreken. Hoe is jouw kijk hierop?

Zolang er een gebrek is aan goede studies met relevante uitkomstmaten blijven er aanknopingspunten bestaan om elkaars argumenten te bestrijden. Het gaat er dan ook niet om dat standpunt X 100% bewezen is, maar hoe waarschijnlijk dat standpunt is. Wat betreft het effect van kokosolie op hart- en vaatziekten moeten we het dan doen met studies waarin gekeken is naar het cholesterolprofiel.

Een andere claim is dat je met kokosolie gewicht kunt verliezen. Studies laten dat echter niet consistent zien en hebben vaak tekortkomingen [8-12]. Als mechanisme wordt er vaak gewezen naar de ‘medium chain triglyceriden’ (MCT) die in kokosolie zitten. Hiermee wordt voornamelijk het vetzuur laurinezuur bedoeld met een ketenlengte van 12 koolstofatomen. Studies laten inderdaad aanwijzingen zien dat MCT-olie een gunstig effect heeft op lichaamsgewicht en vetmassa [13, 14]. De kwaliteit en rapportage van de studies laat echter te wensen over en bij de meeste studies waren medewerkers van de kokosolieproducent betrokken. De ‘European Food and Safety Authority’ (EFSA) heeft die gezondheidsclaim dan ook niet goedgekeurd [15]. Bovendien bestaan de vetzuren in MCT-olie voornamelijk uit vetzuren met een ketenlengte van 8-10 koolstofatomen. Laurinezuur houdt het midden tussen een MCT en een LCT. Dat dit een rol speelt laat een studie zien waarin MCT-olie is vergeleken met kokosolie [16]. Daaruit blijkt dat MCT-olie beter verzadigd en het energiegebruik sterker verhoogt dan kokosolie.

Wat is jouw algehele kijk op kokosolie?

Volgens mij is het niet zo ongezond, maar zeker ook niet zo gezond als vaak wordt gezegd. Wil je gezond eten, eet dan voornamelijk plantaardig met voldoende groente, fruit, peulvruchten, noten, zuivel en vis. Eet je graanproducten, kies dan voor de volkoren variant en let op je gewicht. Als je dat doet lijkt het mij geen probleem om in kokosolie te bakken.

 

In 2015 publiceerde het modemagazine VOGUE ( of all magazines…) een zeer verhelderend artikel over de claims op kokosolie. Dit zeer verhelderende artikel is viraal gegaan en heeft erg veel duidelijkheid gegeven over de verschillende uitgangspunten.  Want zoals ik aan het begin van dit artikel schreef, zijn er twee kampen, die ieder zijn eigen uitgangspunten hebben. Dit gaat om deskundigen, wetenschap en de consument. Allen hebben goede standpunten. Beide kampen hebben stevige bronvermeldingen, en hangen hier erg veel aan op. Het punt blijft echter dat niemand echt goed weet of het allemaal klopt. De wetenschap niet, de consument niet, en ook deskundigen niet, omdat er onvoldoende bewijs is. Zowel op negatieve als positieve effecten.  Het hangt allemaal een beetje in het luchtledige, zolang er geen onderbouwde studies zijn, die werkelijk kunnen aantonen dat kokosolie nu wel of niet gezond is. Geen enkele studie is rotsvast en verwijst naar “ meer studies nodig”.

Hoe overtuigend genoeg jij een claim vind, is aan jou. Er zijn mensen die onomstotelijk geloven in de medische werkingen, en dit ook zelf ervaren, maar er zijn ook mensen die dit naar het land der fabels verwijzen omdat er weinig bewijzen bekend zijn. Zo blijft het een soort ping-pong spel, waar niemand eigenlijk ECHT de waarheid kent. Voor jezelf de conclusies trekken lijkt het meest voor de hand liggend.

Wat vind ik?

Er wordt ontzettend veel naar mijn mening gevraagd. Persoonlijk gezien ga ik mee met de visie van mijn collega’s Juglen en Ralph.  En Rob heeft zeer sterke punten, zijn visie is voor mij een visie waar ik het 100% mee eens kan zijn.  Gebruik kokosolie met een flinke dosis gezond verstand en gebruik geen grote hoeveelheden. Dit geldt niet alleen voor kokosolie, maar ook voor alle andere bak en braadproducten, zowel vloeibaar als vast.

Daarnaast vind ik het een zeer belangrijk punt, om de JUISTE SOORTEN te kiezen. Dit lijkt moeilijk zoeken, maar eigenlijk is het niet moeilijk, omdat de echt zuivere soorten niet in de supermarkt verkrijgbaar zijn. We spreken over een zuivere kokosolie, als deze aan zeer strenge eisen voldoet. Hier moet een fabrikant ook niet zo geheimzinnig over zijn. Echte ” kokosolie-boeren” hebben niets te verbergen. Er moeten ook certificeringen aanwezig zijn op officiële websites en tastbare bewijsvoeringen zoals foto’s van een plantage, en de adresgegevens. Als kokosolie 100% traceerbaar is, spreken we van een betrouwbare bron. Als consument kun je dan zelf nalopen of een kokosolie daadwerkelijk onder een goede temperatuur wordt geperst, en of er onder een ISO norm wordt gewerkt.

Misschien heb je er wel eens van gehoord, een ISO NORM. Een ISO NORM kun je vergelijken met het EKO keurmerk, Je hebt bepaalde categorieën voor deze ISO NORMEN. Ook op gebied van milieu en voedselveiligheid bestaat er een ISO norm, ISO 22000. Dit is een standaard op het gebied van voedselveiligheid wat is ontwikkeld door  de Internationale Organisatie voor Standaardisatie. Deze standaard werd afgeleid van ISO 9000. Dit zijn weer standaarden van het ISO instituut die vastleggen hoe een organisatie haar kwaliteit waarborgt. Als een organisatie ( bijvoorbeeld een plantage) volgens de ISO-9000 norm werkt, kan deze een certificering aanvragen wat als bewijs dient. Gecertificeerde organisaties krijgen regelmatig een inspectiebezoek van het certificeringsbureau, deze legt via een zogenoemde AUDITING ( controle) vast of de certificering nog geldig is/ aan alle eisen voldoet. 

De standaard norm 22000 Voedselveiligheid- managementsystemen- eisen aan een organisatie in de voedselketen is per 1 September 2005 van kracht. ISO 22000 vormt een middel voor op de industrie toegespitste risicoanalyse voor elke vorm van verwerking van en handel in voeding, die geïntegreerd kan worden in het ISO 9000-norm voor kwaliteitsmanagementsystemen. Er wordt van bedrijven verwacht dat ze zelf alle voor hen relevante eisen bepalen en die vervolgens hanteren. Ook de strategie die wordt gebruikt om aan deze eisen te voldoen, kan tijdens de risicoanalyse door bedrijven zelf worden bepaald.

De eisen die ISO 22000 aan een voedselveiligheids-managementsysteem stelt, bevatten de volgende elementen:

  • interactieve communicatie
  • systeemmanagement
  • basisvoorwaardenprogramma
  • HACCP-principes

Het herkennen van de positie en de rol van een organisatie in de voedingsketen is essentieel voor een effectieve interactieve communicatie die als doel heeft de consument veilig voedsel te bieden. In ISO 22000 zijn eisen op het gebied van food defense opgenomen. Food defense is het beveiligen van de productiefaciliteit tegen opzettelijke besmettingen.  Zo’n ISO NORM krijg je niet zomaar, en het kost ook aardig wat geld. Daarom kiezen ontzettend veel biologische ondernemingen bijvoorbeeld ook niet voor het EKO keurmerk, wat zo’n beetje op dezelfde manier werkt als de ISO norm. Is een plantage gecertificeerd met een ISO norm, dan worden daar erg veel eisen aan gesteld, waaronder de temperatuur tijdens persing. Maar niet alleen de kokosnoten, persing en plantages zelf moeten aan strenge wet en regelgevingen voldoen, ook de machines waarmee de kokosolie wordt gemaakt moeten aan zeer hoge eisen voldoen. Zo mag er niet met plastic/kunststof worden gewerkt maar enkel met RVS. En alles moet zo hygiënisch mogelijk gebeuren. Werknemers moeten speciale kleding, haar en mondkapjes dragen, moeten zorgvuldig voordat zij de ruimtes betreden waar de olie wordt gemaakt hun handen wassen en handschoenen aantrekken, en krijgen slofjes over hun schoenren. De voedselveiligheid moet gewaarborgd zijn. Je begrijpt, dat in landen als Sri Lanka, India, Thailand en de Filipijnen waar vrijwel alle olie vandaan komt, niet zo nauw wordt gekeken op deze punten. De omstandigheden zijn vaak armoedig en leefomstandigheden geheel anders dan de Westerse samenleving. De duizenden plantages voldoen dan ook eigenlijk vrijwel nooit aan ISO normen. Er zijn maar weinig plantages die hier A: geld in wil pompen, en B: het geld ervoor hebben. Gevolg: ongecontroleerde kokosolie waar flink mee kan worden gerotzooid.

Een pot kokosolie van zuivere kwaliteit en waarbij de temperatuur bij persing daadwerkelijk gecontroleerd onder de 55 graden is gebleven, draagt  in  een juist geval een ISO NUMMER. Dit is echter dus niet verplicht. Maar voor de consument wel de allerbeste graadmeter om er zeker van te zijn dat de kokosolie koud is geperst en daardoor zijn voedingswaarden heeft behouden. 

Er zit een enorm verschil tussen ” levende kokosolie” en ” dode kokosolie” zoals ik het noem. Zoals je hierboven hebt kunnen lezen, zijn ISO normen om te beginnen zeer streng. Dit zorgt ervoor dat er eigenlijk niet gerommeld en geknutseld kan/ mag worden. Het ISO norm is duur, en daarom een erg goede garantie voor de fabrikant om zijn kokosolie zo zuiver mogelijk aan te kunnen bieden aan de consument.  Door de zeer strenge regels en de dure aanschaf zullen niet erg veel fabrikanten snel investeren in deze norm. Kokosoliën onder de ISO norm zijn daarom op één hand te tellen en daarom best overzichtelijk voor een consument om te kiezen.

IMG_3911

Erg veel vertrouwen in de wetenschap op gebied van kokosolie heb ik niet. Er is nog te weinig stevig gefundeerd bewijs, en ook spreken veel studies elkaar tegen. Ik denk, dat iedere studie, zowel negatief als positief, wat kernen van waarheden in pacht hebben maar zolang er nog onvoldoende bewijs is, heb ik de wetenschap even naast mij neergelegd. Wel haal ik de punten aan, waarin ik mij gevoelsmatig met mijn gezonde verstand het meeste in kan vinden. Ik vind de studies tevens twijfelachtig omdat niet bekend is, WELKE SOORTEN kokosoliën er zijn onderzocht. Zuivere? Te hoog verhitte? Geraffineerde? Bewerkte? Dit is nergens echt duidelijk. Maar heeft in mijn beleving wel een zeer grote invloed op de uiteindelijke bevindingen.

IMG_3305-1200x800 IMG_3294-1200x800

Als we bijvoorbeeld kijken naar bovenstaande foto’s, zien we een zeer groot kleurverschil in vloeibaar gemaakte kokosolie. Foto 1 is geraffineerde kokosolie in vloeibare vorm, foto 2 is zuivere kokosolie in vloeibare vorm. In vaste vorm is de geraffineerde kokosolie spierwit. Pas in vloeibare vorm wordt goed duidelijk hoeveel er aan kokosolie geknoeid kan worden. Kokosolie is namelijk net zo helder en transparant van kleur als water. De vraag is dus vooral wat de wetenschap gebruikt om te onderzoeken. In zuivere kokosolie vinden we veel meer voedingswaarden dan in dode olie waar alles uit is gehaald.

Wat vind ik dus? Ik denk, dat je gerust kokosolie kunt gebruiken, maar de juiste moet kiezen. En ook niet teveel moet gebruiken. Hele lepels in een pan gooien levert niet veel meer smaak op, wel veel meer vet. Zuivere kokosolie heeft zeer veel smaak waardoor je ook erg weinig nodig hebt. Ik gebruik zelf een ” erwtje” per bak-beurt.

Mijn topper van meest zuivere kokosolie:

 

( referencies Rob van Berkel:)
  1. Mensink RP, et al. Effects of dietary fatty acids and carbohydrates on the ratio of serum total to HDL cholesterol and on serum lipids and apolipoproteins: a meta-analysis of 60 controlled trials. Am J Clin Nutr. 2003 May;77(5):1146-55.
  2. Ference BA, et al. Low-density lipoproteins cause atherosclerotic cardiovascular disease. 1. Evidence from genetic, epidemiologic, and clinical studies. A consensus statement from the European Atherosclerosis Society Consensus Panel. Eur Heart J. 2017 Aug 21;38(32):2459-2472.
  3. https://www.mvo.nl/media/mvo_infokaart_72_olien-vetten-en-verhitten.pdf
  4. Shilling M, Matt L, Rubin E, Visitacion MP, Haller NA, Grey SF, Woolverton CJ. Antimicrobial effects of virgin coconut oil and its medium-chain fatty acids on Clostridium difficile. J Med Food. 2013 Dec;16(12):1079-85.
  5. Tangwatcharin P, Khopaibool P. Activity of virgin coconut oil, lauric acid or monolaurin in combination with lactic acid against Staphylococcus aureus. Southeast Asian J Trop Med Public Health. 2012 Jul;43(4):969-85.
  6. Manohar V, Echard B, Perricone N, Ingram C, Enig M, Bagchi D, Preuss HG. In vitro and in vivo effects of two coconut oils in comparison to monolaurin on Staphylococcus aureus: rodent studies. J Med Food. 2013 Jun;16(6):499-503.
  7. Nguyen VTA, Le TD, Phan HN, Tran LB. Antibacterial Activity of Free Fatty Acids from Hydrolyzed Virgin Coconut Oil Using Lipase from Candida rugosa. J Lipids. 2017;2017:7170162.Assunção ML, et al. Effects of dietary coconut oil on the biochemical and anthropometric profiles of women presenting abdominal obesity. Lipids. 2009 Jul;44(7):593-601.
    1. Harris M, et al. The Impact of Virgin Coconut Oil and High-Oleic Safflower Oil on Body Composition, Lipids, and Inflammatory Markers in Postmenopausal Women. J Med Food. 2017 Apr;20(4):345-351.
    2. Vijayakumar M, et al. A randomized study of coconut oil versus sunflower oil on cardiovascular risk factors in patients with stable coronary heart disease. Indian Heart J. 2016 Jul-Aug;68(4):498-506.
    3. Liau KM, et al. An open-label pilot study to assess the efficacy and safety of virgin coconut oil in reducing visceral adiposity. ISRN Pharmacol. 2011;2011:949686.
    4. Khaw KT, et al. Randomised trial of coconut oil, olive oil or butter on blood lipids and other cardiovascular risk factors in healthy men and women. BMJ Open. 2018 Mar 6;8(3):e020167.
    5. Mumme K, et al. Effects of medium-chain triglycerides on weight loss and body composition: a meta-analysis of randomized controlled trials. J Acad Nutr Diet. 2015 Feb;115(2):249-63.
    6. Bueno NB, et al. Dietary medium-chain triacylglycerols versus long-chain triacylglycerols for body composition in adults: systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. J Am Coll Nutr. 2015;34(2):175-83.
    7. EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (NDA); Scientific Opinion on the substantiation of health claims related to medium-chain triglycerides and reduction in body weight (ID 643, 677, 1614) pursuant to Article 13(1) of Regulation (EC) No 1924/2006. EFSA Journal 2011;9(6):2240. [17 pp.].
    8. Kinsella R, et al. Coconut oil has less satiating properties than medium chain triglyceride oil. Physiol Behav. 2017 Jul 6;179:422-426.

 

AANVULLING OKTOBER 2020:

In Oktober 2020 zijn er nieuwe studies vrij gegeven rondom het effect van kokosolie op cardiovasculaire riscofactoren . In totaal zijn er 23 studies meegenomen. Er zijn verschillende soorten kokosolie gebruikt, waaronder geraffineerde, gebleekte en ontgeurde kokosolie , virgin kokosolie  en gehydrogeneerde kokosolie of ongedefinieerde kokosolie . Dit is voor mij echt een fijne ontwikkeling, omdat ik mij eerder afvroeg WELKE soorten kokosolie er voor studies en onderzoeken worden gebruikt. Acht studies rapporteerden het volume: 7-93 ml per dag. Vijftien studies rapporteerden het energie%: 9,3-23 energie% per dag. Ook is kokosolie vergeleken met sojaolie , saffloerolie , maïsolie , palmolie , olijfolie , boter , pinda-olie , canola-olie ,  en rundervet In de hoofdanalyse is kokosolie vergeleken met alle oliën/vetten bij elkaar. Daarnaast zijn er sub-analyses gemaakt waarin kokosolie is vergeleken met individuele oliën/vetten. De studie duurde van 7 dagen tot 3 maanden, met uitzondering van twee studies die 1 en 2 jaar duurden.

WAT ZIJN DE RESULTATEN?

– Kokosolie verhoogde het totaal cholesterol met 0,40 mmol/l vergeleken met oliën/vetten bij elkaar (n=30).
– Kokosolie verhoogde het totaal cholesterol met 1,31 mmol/l vergeleken met maïsolie (n=3).
– Kokosolie verhoogde het totaal cholesterol met 25,8 mmol/l vergeleken met palmolie (n=4).
– Kokosolie verhoogde het totaal cholesterol met 0,67 mmol/l vergeleken met soja-olie (n=6).
– Kokosolie verhoogde het totaal cholesterol met 0,30 mmol/l vergeleken met saffloerolie (n=5).

– Kokosolie verhoogde het LDL-cholesterol met 0,26 mmol/l vergeleken met oliën/vetten bij elkaar (n=28).
– Kokosolie verhoogde het LDL-cholesterol met 0,54 mmol/l vergeleken met palmolie (n=4).
– Kokosolie verhoogde het LDL-cholesterol met 0,30 mmol/l vergeleken met soja-olie (n=6).
– Kokosolie verhoogde het LDL-cholesterol met 0,21 mmol/l vergeleken met saffloerolie n=5).
– Kokosolie verlaagde het LDL-cholesterol met 0,39 mmol/l vergeleken met boter (n=3).

– Kokosolie verhoogde het HDL-cholesterol met 0,07 mmol/l vergeleken met alle oliën/vetten bij elkaar (n=29).
– Kokosolie verhoogde het HDL-cholesterol met 0,11 mmol/l vergeleken met boter (n=3).

– Kokosolie verlaagde de totaal-/LDL-cholesterol ratio met 0,2 vergeleken met andere oliën/vetten bij elkaar (n=7).

– Kokosolie verlaagde het HbA1C met 0,39% vergeleken met andere oliën/vetten bij elkaar (n=4).

– Kokosolie had geen effect op de ratio LDL:HDL vergeleken met andere oliën/vetten bij elkaar.
– Kokosolie had geen effect op de ratio LDL:HDL vergeleken met andere individuele oliën/vetten.
– Kokosolie had geen effect op de triglyceriden vergeleken met andere oliën/vetten bij elkaar.
– Kokosolie had geen effect op de nuchtere glucosewaarden vergeleken met andere oliën/vetten bij elkaar.
– Kokosolie had geen effect op lichaamsgewicht, middelomtrek en BMI vergeleken met andere oliën/vetten bij elkaar.
– Kokosolie had geen effect op lichaamsgewicht, middelomtrek en BMI vergeleken met andere individuele oliën/vetten.
– Kokosolie had geen effect op hs-CRP vergeleken met andere oliën/vetten bij elkaar.

LIMITATIES
– Een sub-analyse waarin gekeken is naar het effect van de verschillende soorten kokosolie ontbreekt.
– Er zijn verschillende onderzoeksdesigns gebruikt (parallel, crossover, opeenvolgende voedingsexperimenten).
– Verschillende soorten populaties zijn meegenomen (waaronder westers en niet-westers).
– Het aantal studies in de sub-analyses is vaak beperkt.

CONCLUSIE
Het effect van kokosolie op het cholesterolprofiel is gunstiger dan boter, maar ongunstige dan andere plantaardige oliën. Deze resultaten zij vergelijkbaar met een eerdere meta-analyse dit jaar [2]. Onderzoek naar het effect van kokosolie op harde uitkomstmaten zoals hart- en vaatziekten ontbreekt.

( met dank aan Rob van Berkel voor deze uiteenzetting )

 

 

31 Reacties op “Kokosolie…is het nu wel of niet gezond??? De wetenschap en deskundigen aan het woord

  1. Beste Monique,
    Met al je goede raad die ik zeer ter harte neem kan ik moeilijk begrijpen dat er slechts één merk met bestaat met de beste kwaliteit.

    • Hai,
      Nee, niet één, maar meerdere, ik heb een top 3 . Deze zijn 100% traceerbaar. En volledig onder de juiste temperaturen geperst . Warme groet!

    • Het getuigd van een serieuze inspanning, om dit fenomeen te bestuderen, het is niet eenvoudig , en kan niet uitgelegd worden , door een aantal analyses te doen welke componenten dit product bevat, ook de epidemiologische studies zijn te beperkt om een uitspraak te doen, want er zijn dan ook nog de confouders die niet steeds in de studies worden opgenomen, daarbij komt nog eens dat we genetisch van elkaar verschillen, tja dan kan je hier moeilijk een oordeel vellen, en gefeliciteerd Monique vander Vloed , om degelijke wetenschappelijke artikels hier toch voorrang te geven, en je moeilijke beslissing (die overigens terecht is , dat je de mensen daarom ook aanraad om deze grondstof met mate en gezond verstand te gebruiken)
      Ik ben zelf biochemicus en heb 18 jaar wetenschappelijk onderzoek gedaan(Vlaams instituut voor technologisch onderzoek), naar toxische effecten van alle soorten stoffen chemische stoffen.

  2. Hoi Monique
    Dank voor het heldere, uitgebreide artikel over kokosolie. Veel van geleerd en een bevestiging dat ik de olie op een juiste manier gebruik. Bedankt!
    Gr. Marlene

  3. Ik gebruik de wholy van Sundancer.
    Heb je daar van gehoord?
    Gr. Gerrie

      • Bedankt Monique voor het mooie artikel!
        Kun je een toelichting geven over de negatieve beoordeling van Sundancer?
        En The White Pearl, is dit hetzelfde bedrijf als voorheen De Witte Parel?
        Bedankt alvast :o)

  4. Met een erwthe kokosolie kan ik mijn vlees en vis net bakken of braden.. Doe er altijd een eetlepel in… Al jaren.. Ik eet royal green idd en kokosolie kan ik ouur met mijn gezonde denken wel nagaan dat het goed is. Idem is roomboter goed en puur, ik eet al jaren geen margarine of andere troep. Met tig foute e nrs..

  5. Hey Monique

    Super alweer, blijf al je artikelen omtrent kokosolie op de voet volgen.
    Hoe zit het met de kokosolie van de nieuwe band?
    Is 1 van de weinige die je nog niet beoordeeld hebt.

  6. Dank voor je heel uitgebreide verhaal. Ik volg je op de voet. met alles wat je onderzoekt.

    • redelijk, maar geen hoogvlieger. Ze vervoeren hun olie in vaten naar Europa, niet direct in pot . Erg dure olie ook.

      • Amanprana is van een zeer hoge kwaliteit . het heeft geen enkele chemische raffinage ondergaan zoals ontgeuren of bleken. het is bovendien FAIR TRADE. goed voor de boer en het milieu. er is eenn hemelsbreed verschil tussen extra vierge en bio-ontgeurde kokosolie. lees het boekje VOEDING ALS MEDICIJN. van Amanprana.

  7. Hoi Monique, ik ben ook benieuwd naar jouw mening over de kokosolie van De Nieuwe Band. Wil je deze ook een keer beoordelen?
    Alvast dank!!

  8. Ik vond toevallig de White Pearl kokosolie ook bij de Anna Hoeve in Midwoud! Was blij verrast en meteen een pot meegenomen, scheelt toch weer verzendkosten als je in de buurt woont.

  9. Hi Monique,

    Mooi artikel weer! Wat vind je van de kokosolie van Omega & More?

    Mvg Chantal

  10. Btw, kokosolie van Original Superfoods word ik wel blij van, jij ook?

    Mvg Chantal

  11. Dank je Monique. De pot in mijn koelkast is verplaatst naar de gereedschapskist. Je weet maar nooit waar je een likje smeer nodig het. Wagen smeer dat is het dus. De potjes die je vertrouwd heb ik nog niet gezien maar vooral die hoge pot kan ik wel onthouden…white pearl..ja….daar zal ik naar uit kijken.

  12. In je artikel spreek je over kokosolie en afvallen & kokosolie en afslanken ,dit is toch 2x het zelfde? Waar zou het verschil anders zijn tussen beide?

  13. Hoi Monique
    Even een vraagje, had jij de kokosolie van Pit&Pit nou ook getest, zo ja hoe vond je die.

    • ja en nogmaals: ik ben geen andere kokosoliën tegen gekomen so far dan mijn top 3 die mijn ” zegen” hebben. Warme groet

  14. Alle harde olie o.a kokosolie en room boter om te bakken is slecht heb ik dikwijls gelezen je moet vloeibare olie gebruiken wat is hier van waar?

  15. Dag Monique
    Op mijn zoektocht naar Royal Green Kokosolie kwam ik een leverancier tegen die erg veel goedkoper was dan anderen. Toen ik het etiket nader bestudeerde zag ik dat er Cooking Cream op stond in plaats van Coconut Cream. Verder was het etiket exact hetzelfde.
    Het wordt aangeprezen als:
    Royal Green Kokosolie ontgeurd 2500ml.
    Ingredienten:
    100% organic coconut oil (fluid at 25 degrees)

    2,5 liter voor € 19,96!! heb het toch nog maar niet gekocht.
    Wat vind jij hiervan?

  16. Hallo Monique, wat fijn dat je zo duidelijk goed onderzoek hebt gedaan.
    Ik gebruik ook graag kokos olie, maar dan van Mamma Nature te koop bij de Aldi.
    Ik ben er wel tevrden over maar kan niet vergelijken met de duurderen. Die zijn niet zo bereikbaar voor mijn portemonnee.
    Wat weet jij van het merk Mamma Nature?
    Met dank voor je aandacht.

  17. Super bedankt voor het onderzoek dat je naar kokosolie hebt verricht en voor de heldere uitleg!
    Geweldig! Dankjewel.

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *